ODY 1 belgesi
Karayollarının kullanılmasıyla yapılan ticari faaliyetlerde bulunan firmaların bünyesinde çalışan kişilerin sahip olması gerekli olan belgelerden bir tanesi de ODY 1 belgesi olarak tanımlanmaktadır. Dört farklı çeşidi bulunan orta düzey yönetici belgelerinden ilki olmakla birlikte çok fazla talep gören belge ile uluslararası yolcu taşımacılığı yapan firmalarda istihdam sağlanmaktadır. Çeşitli pozisyonlarda alımların olması da belgenin önemini ortaya koymaktadır. Müdür, şef, uzman, operasyon yöneticisi gibi orta düzey yönetici pozisyonlarının elde edilmesinde ODY 1 belgesi kullanılmaktadır.
Belge alım işlemlerinde kişinin sahip olduğu kriterlerle birlikte istenen özelliklerde bulunmaktadır. En az ilkokul mezunu olunmasının yanı sıra yönetmelik ile belirlenmiş derslerin görülmesinde de %80 devam etme zorunluluğu bulunmaktadır. Bunun için diploma, kimlik ve iki adet fotoğrafla birlikte bir kursa kayıt yaptırılmaktadır. Derslerin düzenli bir şekilde alınmasından sonra ise Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılan sınavda başarılı olunması istenmektedir. 100 puan üzerinden 60 ve üzerinde alınmasıyla ODY1 belgesi kazanılmaktadır.
Uluslararası yolcu taşımacılığı faaliyetlerinde bulunan firmaların büyük ya da küçük ölçekli olup olmadığının belge üzerinde hiçbir önemi yoktur. Çeşitli yöneticilik pozisyonlarında geçerli olan ODY1 belgesi kullanım süresi bakımından da bir sınırlamaya tabi değildir. Bununla ilişkili olarak da firmalarda belge sahibi olmayan kişilerin istihdam edilmesi yönetmeliğe aykırı bir durumdur. Çeşitli incelemelerde bu durumun görülmesiyle birlikte şirketin ceza alması da kaçınılmaz olmaktadır. Böyle bir durumun yaşanmaması için firma yetkilileriyle görüşülmesi de gerekebilmektedir.
ODY 2 belgesi
Karayolu Taşıma Yönetmeliği tarafından belirlenen çeşitli belgeler arasında bulunan ODY2 belgesi ile yurtiçinde çeşitli şekillerde yolcu taşıma işleyişlerini yapan firmalarda yönetici olunması sağlanmaktadır. Orta düzey olarak belirtilen müdür, şef, idareci, uzman, operatör gibi pozisyonlar için geçerli olan belgenin kullanımı büyük öneme sahiptir. İşleyişlerin kontrol edilmesi ve gerçek veya tüzel kişiliklerin temsil edilebilmesi de yönetmelik ile belirtilen belgelerle mümkün hale gelmektedir. Belge sahibi olmayan kişilerin bu pozisyonlarda bulunması ve işleyiş bakımından yetkili olması da kriterler açısından riskli bir durumdur. Tespiti halinde de firma özelinde cezalar alınması kuvvetle muhtemeldir.
Yurtiçi yolcu taşıma faaliyetlerinde bulunan şirketlerin sahip oldukları özellik ya da imkanlar ile ölçeklerinin bir önemi bulunmamaktadır. Tüm kapsamlı bir şekilde belirtilen belgenin kullanımına dairde kısıtlama yoktur. Belge alımı için öncelikli olarak kişinin ilkokul veya daha yüksek bir okul mezunu olması gereklidir. Bununla birlikte çeşitli kurslardan birine kayıt yaparak sınav öncesinde eğitim alması sağlanmalıdır. %80 devam zorunluluğu kriterinin varlığı ODY2 belgesi için oldukça önemlidir.
Ulaştırma Bakanlığı tarafından düzenlenen sınavda 60 ve üzerinde puan alınarak başarılı olunmasıyla birlikte belge sahibi olunmaktadır. Böylelikle farklı şirketlerde istenen yöneticilik imkanları da kazanılmaktadır. ODY2 belgesi bulunan kişilerin elde edebileceği orta düzey yönetici pozisyonları büyük ölçekli firmalarda çok daha kapsamlı olabilmektedir. Bununla birlikte işleyişleri bakımından aynı olsa da firma özelliklerinin durumlarında değişiklikler yapılabilmektedir.
ODY 3 belgesi
Karayolu üzerinden yapılan her türlü taşımacılık işlemlerinde kriterlerin belirlenmesinde etkin olan Karayolu Taşıma Yönetmeliği bünyesinde getirilen zorunluluklardan bir tanesi olan ODY3 belgesi, uluslararası eşya ve kargo taşımacılığı yapan firmalarda bulunan çalışanlar açısından önem arz etmektedir. Orta düzey yönetici pozisyonu olarak sınıflandırılan müdür, idareci, şef, operatör, uzman, operasyon yöneticisi gibi unvanların kullanılabilmesi için belge bulundurulması zorunludur.
Başta firmaların sahip oldukları işleyişlerin yapılabilmesi olmak üzere gerçek ve tüzel kişiliklerin temsili de belge ile oluşmaktadır. Bundan dolayı orta düzey yönetici pozisyonlarının istihdamında ODY3 belgesi gerekliliklerin başında gelmektedir. Uluslararası eşya ve kargo taşımacılığı yapan büyük ya da küçük ölçekli firmalarda bu belge haricinde oluşabilecek istihdam beraberinde yönetmelik sorununu da getirmektedir. Böyle bir durumun tespitiyle birlikte cezai yaptırımlar firmaya tebliğ edilmektedir.
Belge alım işlemlerinde ise kurs önemli yer tutmaktadır. 95 saat süren derslerde %80 devam zorunluluğu bulunmaktadır. Bununla birlikte çok daha dikkatli bir şekilde yerine getirilmesi gerekli olan konular bulunmaktadır. Özellikle harita bilgisi ve coğrafya uluslararası işleyişlerde önemli fayda sağlarken her yıl belli periyotlarda yapılan Mesleki Yeterlilik Sınavı’da ODY3 belgesi için başarı kriteri olarak belirlenmektedir. Sınavdan en az 60 puan alınmasıyla birlikte belge sahibi olunmaktadır. İlkokul mezunu olan her kişi için girilmesinde bir sakınca olmayan sınav ile birlikte çeşitli pozisyonlarda uzun süreli istihdamda sağlanmaktadır. Tüm yetki ve sorumlulukların işleyiş bakımından kişide olması ve temsil özelliği de belge ile verilmektedir.
ODY 4 belgesi
Karayolları kullanılarak yurtiçinde yapılan çeşitli eşya ve kargo taşımacılık faaliyetlerine sahip firmalarda orta düzey yönetici pozisyonlarında istihdamında ODY4 belgesi zorunlu tutulmaktadır. Karayolu Taşıma Yönetmeliği ilgili maddesince belge alım işlemleri ve kullanımları da belirli hatlar çerçevesinde olmaktadır. Bununla birlikte firmaların büyük ya da küçük ölçekli olması da belge kullanımında etkili olmamaktadır. Sadece bulunabilecek pozisyonların sayısal anlamda azalmasında az da olsa söz sahibidir. Belge alım işlemlerinde ilk olarak kişinin ilkokul mezunu olması aranmaktadır.
Çeşitli firmalarda müdür, operatör, şef, uzman, operasyon yöneticisi gibi orta düzeyli pozisyonların elde edilebilmesi için zorunlu tutulan ODY4 belgesi alım işlemlerinde çeşitli kurslar bulunmaktadır. Belli isteklerin karşılanmasıyla kayıt yapılan bu kurslarda 72 saatlik bir eğitim programı bulunmaktadır. %80 devam şartının olmasından dolayı en azami ölçüde katılım gerekmektedir. Aynı zamanda önemli bilgilerin öğrenilmesi de donanım bakımından kişiye fayda sağlamaktadır. Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde yapılan sınavda ise 60 ve üzerinde bir puanın alınması hedeflenmektedir. Böylelikle belge sahibi olunmaktadır.
Yurtiçinde yapılan eşya taşımacılıklarında sevk ve idarenin sağlanabilir olmasıyla birlikte işleyişlerin kontrolleri de ODY4 belgesi sahibi kişiler tarafından yapılmaktadır. Bununla birlikte oldukça önemli işleyişlerin tam olarak yerine getirilmesinin sorumluluğu da bulunmaktadır. Firmalarda belge sahibi olmayan kişilerin çalışması ya da istihdam olarak görülmesi de yönetmeliğe aykırı bir durum oluşturmasından dolayı kabul edilmemektedir. Aynı zamanda kriterler açısından da kişinin yeterli olmaması durumlarında belge alım işlemlerinin başlaması söz konusu değildir.